Podlasie jest miejscem, które planowałem odwiedzić od dawna. Mam wrażenie, że po zniesieniu lockdownu wszyscy moi znajomi ruszyli w tamtą stronę, ponieważ codziennie w social media widziałem wiele relacji z tego regionu. W tym artykule chciałbym Wam zaprezentować ciekawe podlaskie cerkwie.
Podlaskie cerkwie
Zapewne zauważycie (lub już zauważyliście), że cerkwie mają różny kolor. Są zielone, niebieskie, brązowe i żółte. Te kolory pełnią funkcję pewnej symboliki. Niebieskie cerkwie zawierzone są Michałowi Archaniołowi lub Matce Boskiej, zielone Duchowi Świętemu, brązowe męczennikom, a żółte Chrystusowi lub apostołom.
CERKIEW IKONY MATKI BOŻEJ „WSZYSTKICH STRAPIONYCH RADOŚĆ” W KOTERCE
Cerkiew Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” w Koterce była jedną z pierwszych, które odwiedziliśmy, gdyż jechaliśmy od strony Lublina. Położona jest przy granicy z Białorusią w lesie daleko od zabudowań. Ma przepiękny błękitny kolor i na tle drzew prezentuje się przepięknie. Cerkiew zbudowano w tym miejscu w latach 1909-1912, a miejsce nie jest przypadkowe, ponieważ w połowie XIX wieku miało w tym miejscu objawienie maryjne (nieuznane przez Rosyjski Kościół Prawosławny). Po tym wydarzeniu zaczęli do tego miejsca przybywać pielgrzymi. Cerkiew jest drewniana, o konstrukcji zrębowej, na planie krzyża.
CERKIEW OPIEKI MATKI BOŻEJ W ZUBACZACH
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Zubaczach została zbudowana w 1895 roku w miejscu starej, która się spaliła. Świątynia jest drewniana, o konstrukcji zrębowej, na planie krzyża. Obok cerkwi znajduje się dzwonnica drewniana zbudowana w tym samym czasie co świątynia.
ŚWIĘTA GÓRA GRABARKA
Święta Góra Grabarka jest świętym miejscem dla wyznawców prawosławia w Polsce. Na Górze Grabarce są trzy cerkwie oraz żeński monaster św. Marty i Marii.
Główną świątynią jest cerkiew Przemienienia Pańskiego. Powstała ona w miejscu poprzedniej, która uległa spaleniu w 1990 roku w wyniku podpalenia.
Cerkiew otoczona jest przez “las” krzyży dziękczynnych przyniesionych przez pielgrzymów.
Nieopodal stoi druga cerkiew Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” powstała w latach pięćdziesiątych XX wieku.
Cerkwie na Podlasiu
Ze Świętą Górą Grabarką związana jest legenda. W 1710 roku w pobliskich Siemiatyczach wybuchła epidemia cholery, w trakcie której jeden z mieszkańców doznał objawienia. Dowiedział się wówczas, że jedynym ratunkiem jest udanie się z krzyżem na pobliską górę Grabarkę. Miejscowa ludność udała się na miejsce, a ze strumienia, który się tam znajdował napili się wody. Ci którzy to zrobili przeżyli epidemię. Po tym wydarzeniu powstała tam kaplica.
CERKIEW NARODZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W ROGACZACH
Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rogaczach została przeniesiona w to miejsce ze wsi Dubiny w 1873 roku, gdzie zbudowano ją najprawdopodobniej w pierwszej połowie XIX wieku (istnieje hipoteza, że w pierwszej połowie XVIII wieku). Poprzednia cerkiew w Rogaczach uległa spaleniu rok wcześniej. Pod koniec wojny obecna świątynia doznała sporych zniszczeń z powodu ostrzału artyleryjskiego, a na początku XXI wieku przeszła gruntowny remont. Cerkiew jest drewniana, o konstrukcji zrębowej.
Niestety dojazd do wsi Rogacze jest bardzo fatalny. Asfaltowa droga prowadzi tylko od strony Milejczyc, a jeśli będziecie próbowali dojechać od drogi krajowej 66 to nastawcie się na fatalną drogę, która utworzona jest z utwardzonego piasku, jakby przejechał po nim pojazd gąsienicowy. Aby nie czuć ogromnych wibracji i trzęsienia w samochodzie należy jechać minimum 50-60 km/h, w przeciwnym wypadku odczuwalne wibrację są ogromne. My ostatecznie pojechaliśmy od strony wsi Dasze, gdzie podobna droga miała tylko kilka kilometrów i dało się to wytrzymać.
CERKIEW ZAŚNIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W KLESZCZELACH
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kleszczelach powstała w 1872 roku w miejscu stojącego w tym miejscu wcześniej katolickiego kościoła św. Zygmunta z XVIII wieku. Świątynia jest murowana. Podczas wojny spaleniu uległ dach oraz część wyposażenia. Jedenaście lat temu cerkiew została odnowiona, dzięki czemu prezentuje się bardzo ładnie. W jej wnętrzach znajduje się ikona św. Mikołaja z XV wieku, która uznawana jest za cudowną.
CERKIEW OPIEKI MATKI BOŻEJ W DUBICZACH CERKIEWNYCH
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Dubiczach Cerkiewnych została zbudowana w połowie XX wieku w miejscu starej, która została zniszczona w wyniku pożaru kilka lat wcześniej. Pierwsza świątynia powstała w tym miejscu pod koniec XVI wieku, a ta, która spłonęła została zbudowana w 1729 roku. Cerkiew jest drewniana i ma konstrukcję zrębową.
CERKIEW PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO W WERSTOKU
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Werstoku została zbudowana w 1769 roku w miejsce starej z XVII wieku. Świątynia jest drewniana i podobnie jak większość ma konstrukcję zrębową. Kilka lat temu przeszła remont.
CERKIEW PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W OKOLICY WSI WYGODA
Cerkiew Przemienienia Pańskiego w okolicy wsi Wygoda jest świątynią cmentarną i jest filią parafii w Nowoberezowie. Została zbudowana w 1840 roku w pobliskiej wsi Czyżyki, a w 1925 roku przeniesiono ją na miejsce, w którym stoi do dzisiaj. Ma konstrukcję zrębową i jest drewniana. Kilka lat temu cerkiew przeszła gruntowny remont i zyskała brązową barwę.
CERKIEW ŚW. APOSTOŁA JANA TEOLOGA W NOWOBEREZOWIE
Cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Nowoberezowie położona jest nieopodal murowanej cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego. Świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej. Wybudowano ją w 1771 roku, a jej fundatorką była Izabella Branicka, siostra króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kilka lat temu cerkiew przeszła remont.
CERKIEW WNIEBOWSTĄPIENIA PAŃSKIEGO W NOWOBEREZOWIE
Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Nowoberezowie powstała w latach siedemdziesiątych XIX wieku i jest murowana. Położona jest zaraz obok opisanej wcześniej drewnianej cerkwi św. Apostoła Jana Teologa.
CERKIEW ŚCIĘCIA GŁOWY ŚW. JANA CHRZCICIELA W SZCZYTACH-DZIĘCIOŁOWIE
Cerkiew Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela w Szczytach-Dzięciołowie została zbudowana w 1785 roku. Świątynia jest drewniana w stylu barokowym i ma konstrukcję wieńcową. Wzniesiono ją na planie ośmioboku. Przedsionek jest murowany. Obok cerkwi stoi drewniana dzwonnica.
CERKIEW ŚW. DYMITRA W PARCEWIE
Cerkiew św. Dymitra w Parcewie powstała na początku XIX wieku i położona jest na miejscowym cmentarzu z tego samego okresu. Świątynia jest drewniana, zbudowana na planie ośmioboku i ma konstrukcję zrębową.
CERKIEW ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W RAJSKU
Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rajsku została zbudowana w 1912 roku, ale w Poturzynie nieopodal granicy z Ukrainą. Dwa lata po zakończeniu II wojny światowej miejscowa ludność wyznania prawosławnego została wysiedlona w ramach Akcji Wisła. Pozostała po nich cerkiew, którą w 1962 roku przeniesiono do Rajska. W międzyczasie świątynia służyła jako magazyn nawozów. Cerkiew jest drewniana, o konstrukcji zrębowej i zbudowana jest na planie krzyża.
CERKIEW ŚW. ANTONIEGO PIECZERSKIEGO W KURASZEWIE
Cerkiew św. Antoniego Pieczerskiego w Kuraszewie zbudowano w 1868 roku, a w późniejszych latach kilkakrotnie ją rozbudowywano np. o wieże z dzwonnicą. Świątynia jest drewniana i ma konstrukcję zrębową.
KAPLICA ŚW. JERZEGO W ŁOSINCE
Kaplica św. Jerzego w Łosince pełni funkcję kaplicy cmentarnej i jest filią pobliskiej cerkwi św. Apostoła Jakuba w Łosince. Zbudowano ją w 1779 roku w miejscu, gdzie obecnie stoi główna świątynia, natomiast ponad 100 lat później, bo w 1882 roku przeniesiono ją na miejscowy cmentarz, gdzie stoi do dnia dzisiejszego. Kaplica jest drewniana i posiada konstrukcję zrębową. Została ufundowana przez Izabellę Branicką, siostrę króla Stanisława Augusta.
CERKIEW ŚW. APOSTOŁA JAKUBA W ŁOSINCE
Cerkiew św. Apostoła Jakuba w Łosince zbudowano w latach 1882-1886 w miejscu, w którym stała wcześniej kaplica przeniesiona na cmentarz. W latach dziewięćdziesiątych świątynia przeszła remont. Cerkiew jest drewniana, ma konstrukcję zrębową oraz jest zbudowana na planie krzyża.
CERKIEW PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO W NARWI
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi jest jedną z ładniejszych, które miałem okazję zobaczyć. Zbudowano ją w latach 1882-1885. Natomiast cerkiew, która stała w tym miejscu przeniesiono na miejscowy cmentarz. W roku 1990 pożar częściowo zniszczył wnętrze świątyni, a w 2020 przeszła ona remont.
CERKIEW ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W TRZEŚCIANCE
Trześcianka jest tym miejscem, które trzeba odwiedzić niezależnie od cerkwi. O okolicy mówi się “Kraina Otwartych Okiennic”, która charakteryzuje się piękną ludową architekturą. W Trześciance i sąsiednich Puchłach oraz Socach można podziwiać stare chałupy z pięknymi okiennicami. Cerkiew św. Michała Archanioła w Trześciance zbudowano w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Kilka lat temu świątynia przeszła remont i zmieniono kolor z brązowego na zielony. Cerkiew jest drewniana i ma zrębową konstrukcję.
SKIT ŚWIĘTYCH ANTONIEGO I TEODOZJUSZA PIECZERSKICH W ODRYNKACH
Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Odrynkach położony jest na uboczu. Skit to inaczej pustelnia, w której mnisi prowadzą surowsze życie niż w tradycyjnych monastyrach. Skit w Odrynkach jest nowym obiektem, gdyż powstał w 2009 roku. Wstęp do środka jest bezpłatny. Po obiekcie oprowadził nas miejscowy pop, który jak później się okazało pochodzi ze Śląska. Opowiedział nam trochę o tym miejscu i pokazał każdy zakamarek 🙂
Na terenie skitu znajduje się cerkiew Opieki Matki Bożej.
CERKIEW ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W LEWKOWIE STARYM
Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lewkowie Starym została zbudowana na początku XVIII wieku, natomiast w 1948 roku z powodu złego stanu rozebrano dzwonnicę, a zamiast tego do świątyni dobudowano przedsionek wraz z dzwonnicą umieszczoną nad nim. W latach dziewięćdziesiątych przeprowadzono w niej remont generalny. Cerkiew jak większość podlaskich świątyń jest drewniana.
CERKIEW NARODZENIA ŚW. JANA CHRZCICIELA W NOWEJ WOLI
Cerkiew Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Nowej Woli zbudowano w 1908 roku. W Nowej Woli do 1915 roku istniała cerkiew św. Michała Archanioła, ale uległa spaleniu. Istniejąca świątynia jest drewniana, ma konstrukcję zrębową i zbudowana jest na planie krzyża.
CERKIEW NARODZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY W GRÓDKU
Cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Gródku była ostatnią, którą odwiedziliśmy na Podlasiu. Dla odmiany świątynia jest murowana i powstała w połowie XX wieku na miejscu starej drewnianej z połowy XIX wieku.
Jak policzyłem w dwa dwa dni odwiedziliśmy 22 cerkwie. Zdaję sobie sprawę, że kilka ominęliśmy, chociażby przepiękną świątynie w Puchłach i podejrzewam, że jeszcze kilka innych. Mam jednak nadzieję, że wrócę kiedyś na Podlasie na dłużej i nadrobię zaległości.
Bardzo również żałuję, że były one zamknięte, ale odwiedzaliśmy je w środku tygodnia, więc nie było wówczas nabożeństw. Mam nadzieję, że tym wpisem zachęcę Was do odwiedzenia tego przepięknego kawałka Polski, który w tym roku przeżywał prawdziwe oblężenie.
O tym, co można zobaczyć na Podlasiu poza cerkwiami napiszę w kolejnych artykułach.
Wszystkie wpisy z wyjazdu:
Chęciny (świętokrzyskie) – przewodnik po atrakcjach
Kielce, Jaskinia Raj, Góra Miedzianka, Chęciny – przewodnik po atrakcjach
Zamek Krzyżtopór, ruiny Pałacu Karskich we Włostowie, ruiny Zamku w Międzygórzu
Co można zobaczyć w Sandomierzu przez kilka godzin?
Zamość – przewodnik po najciekawszych atrakcjach
Kazimierz Dolny – najciekawsze atrakcje (przewodnik)
Lublin – Stare Miasto (przewodnik)
Ruiny zamku w Krupem
Najciekawsze miejsca na Podlasiu
Podlaskie cerkwie (przewodnik)
Supraśl – krótki przewodnik po mieście
Meczety w Kruszynianach i Bohonikach
Co warto zobaczyć w Tykocinie? (przewodnik)
Białystok – Pałac Branickich, rynek oraz street art
Mazury (Śniardwy, Mrągowo, Mikołajki, Piecki) – przewodnik
Warmia (Lawendowe Pole, Jezioro Wulpińskie oraz inne ciekawe miejsca)
Jeśli spodobał Ci się materiał to postaw mi kawę. Pomoże mi to dofinansować mój prywatny projekt „Miasta stojące murem”, w ramach którego odwiedzam miasta i miasteczka w Polsce otoczone średniowiecznymi murami obronnymi, a następnie przygotowuję o nich materiał.
Wielkie dzięki 🙂
