Strzelin (dolnośląskie) – przewodnik po atrakcjach

Strzelin jest miastem położonym w województwie dolnośląskim i zaliczany jest do aglomeracji wrocławskiej. Mnie do miasta przyciągnęły pozostałości murów obronnych, a Strzelin włączam do projektu “Miasta stojące murem”. Pomijając średniowieczne obwarowania na terenie miasta zobaczyć można kilka innych ciekawych zabytków, których opis znajdziecie w poniższym przewodniku po Strzelinie.

Co zobaczyć w Strzelinie

Strzelin noclegi

Strzelin jest niewielkim miastem, ale z pewnością znajdziecie tam ciekawy nocleg. Zerknijcie na poniższą mapkę i wybierzcie coś dla siebie.

Strzelin najważniejsze informacje

Historia Strzelina sięga XII wieku, a w 1292 roku miasto otrzymało prawa miejskie nadane przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolesława I. Po tym wydarzeniu powstały obwarowania i rozbudowano miejscowy zamek. XVI i XVII wiek to ogromny rozkwit miasta, ale również wojna trzydziestoletnia, która sprawiła, że miasto zostało zniszczone i zrabowane. W drugiej połowie XIX wieku w Strzelinie powstał pierwszy kamieniołom. II wojna światowa nie była łaskawa dla miasta, a w 1945 roku zostało ono zniszczone w 85%, co doskonale widać w dzisiejszej zabudowie.

Strzelin znany jest z wydobycia granitu, a na jego terenie znajduje się najgłębsze w Europie wyrobisko, którego głębokość wynosi 123 metry.

Strzelin najciekawsze atrakcje

Do najciekawszych atrakcji w Strzelinie zaliczyć można miejscowy ratusz, rotundę św. Gotarda, pozostałości murów obronnych, a także Dom Książąt Brzeskich.

Mury obronne w Strzelinie

Budowę średniowiecznych murów obronnych w Strzelinie rozpoczęto po nadaniu praw miejskich w 1292 roku. Miasto posiadało podwójną linię obwarowań. Wewnętrzny pierścień miał 6 metrów wysokości, zewnętrzny był niższy, a grubość muru dochodziła do 1,5 metra. Dodatkowo miasto było otoczone fosą i wałem ziemnym. Do wnętrza miasta prowadziły trzy miejskie bramy Wrocławska (od północy), Ziębicka (od zachodu) i Wodna (od południa) zwana Mariacką.

Dodatkowo w linii murów można było wyróżnić cztery wieże Katowską, Piekarską, Prochową (Wisielczą) i Garncarską. Do czasów współczesnych przetrwała tylko baszta Prochowa, a także 10 baszt. Podczas wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej obwarowania mocno ucierpiały, a w XIX wieku obwarowania zostały częściowo rozebrane.

Nie znalazłem nigdzie oficjalnej długości, ale wg pomiarów na Google Maps mogły mieć one około 1500 metrów długości. Aktualnie pozostałości dawnych obwarowań można zobaczyć przy ulicy Pocztowej, szczątkowe fragmenty przy ulicy Młynarskiej, z których kawałki wkomponowane są w istniejące budynki, a także między Floriańską i Rycerską, gdzie jest również pozostałość baszty Prochowej. Łączna długość zachowanych odcinków może oscylować między 200 a 300 metrów. Strzelin jest częścią projektu “Miasta stojące murem”.

Rynek w Strzelinie

Strzelin jest miastem, które mocno ucierpiało w trakcie II wojny światowej i w 1945 roku zostało zniszczone w 85%. Niestety po zakończeniu działań wojennych miasto nie zostało odbudowane w sposób prawidłowy i obecnie możemy zobaczyć tego efekt w postaci współczesnej zabudowy z minionej epoki. Mówiąc wprost obecny rynek, na którym stoi odbudowany ratusz otoczony jest przez blokowisko z czasów PRL, a spora część gruntów w ogóle nie jest zagospodarowana. Nie ukrywam, że widok jest przygnębiający, gdyż w internecie zobaczyć można, jak piękny był to teren przed zniszczeniem. W centralnej części rynku znajduje się niewielki skwer, a w jego południowej części stoi piękny renesansowy ratusz.

Ratusz w Strzelinie

Stojący na rynku w Strzelinie ratusz robi dzisiaj ogromne wrażenie, ale jest efektem odbudowy przeprowadzonej w obecnym stuleciu. Pierwotnie ratusz miał formę tylko wieży, do której w połowie XIV wieku dobudowano podłużny budynek. W 1564 roku ratusz został odbudowany w stylu renesansowym po pożarze. W późniejszych stuleciach obiekt ulegał jeszcze kilku pożarom, a w połowie XVII wieku runęła jego wieża. Ratusz uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej, wieża została wysadzona przez uciekających Niemców, a reszta uległa spaleniu podczas walk. Pozostał tylko dolny fragment wieży, którego odbudowę rozpoczęto około 20 lat temu. Obecnie budynek ratusza prezentuje się okazale, gdyż odtworzono go w nawiązaniu do renesansowego stylu, który miał wcześniej. Na wieży znajduje się otwarty w 2024 roku punkt widokowy.

Dom Książąt Brzeskich w Strzelinie

Dom Książąt Brzeskich zwany dworem zbudowano około 1585 roku, a na początku XVII wieku przebudowano go na styl renesansowy. Podczas wojen napoleońskich doszło w nim do spotkania cara Aleksandra I i króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I. W 1945 roku obiekt został zniszczony. Dwór podziwiać można tylko z zewnątrz, gdyż nie jest udostępniony do zwiedzania.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Strzelinie

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Strzelinie położony jest na zachód od rynku i powstał w XV wieku jako świątynia zakonu klarysek. Około połowy XVI stulecia spalono go, a po wojnie trzydziestoletniej przebudowano. W XVIII wieku stał się częścią klasztoru Augustianów. W 1945 roku świątynia uległa zniszczeniu, a jakieś 10 lat po wojnie odbudowano ją. We wnętrzu można zobaczyć późnobarokowy wystrój.

Kościół Matki Chrystusa i św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Strzelinie

Kościół Matki Chrystusa i św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Strzelinie zbudowano najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku jako Najświętszej Maryi Panny. W późniejszych stuleciach był wielokrotnie przebudowywany, a od połowy XVIII stulecia służył uchodźcom z Czech. W trakcie wojny uległ zniszczeniu, a odbudowy dokonano dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku.

Rotunda św. Gotarda w Strzelinie

Rotunda św. Gotarda to ciekawa świątynia położona na wschód od rynku. Jej najstarsza część powstała w stylu romańskim w XIII wieku, chociaż niektóre badania wskazują, że mogła zostać zbudowana w XII stuleciu. W XIV wieku dokonano przebudowy, dobudowując nawę. W przeszłości kościół służył luteranom, a także protestantom. Nazywany był Polskim Kościołem, gdyż użytkowali go również nasi rodacy.

Dawna kaplica szpitalna św. Jerzego w Strzelinie

Poza linią dawnych murów obronnych przy Brzegowej zobaczyć można dawną kaplicę szpitalną św. Jerzego z połowy XIV wieku. Planowane jest utworzenie tam izby muzealnej.

Park miejski

Park miejski jest pięknym zielonym miejscem, które powstało w drugiej połowie XIX wieku. Warto się po nim pospacerować.

Dworzec kolejowy w Strzelinie

Będąc w Strzelinie warto zwrócić uwagę na zespół dworca kolejowego z drugiej połowy XIX stulecia. Przed dworcem zobaczyć można strzeliński granit.

Ruiny browaru Jaeckela w Strzelinie

Browar Jaeckela w Strzelinie powstał w drugiej połowie XIX wieku i po części w swoje ściany wchłonął mury obronne. Zamknięto go w 1936 roku, a w 1945 roku zabudowa uległa zniszczeniu. Po wojnie nie wznowiono produkcji.

Strzelin to nieduże miasto, które zostało mocno doświadczone w 1945 roku. Pomimo tego zobaczyć tam można kilka ciekawych zabytków i będąc w okolicy warto zatrzymać się tam na spacer.