Kołbacz (zachodniopomorskie) – niewielka wieś pełna gotyckich zabytków (przewodnik po atrakcjach)

Kołbacz jest niesamowitą wsią położoną w województwie zachodniopomorskim niedaleko Stargardu. Zobaczyć można tam wiele gotyckich zabytków, a także grodziska oraz klasycystyczne pałace. Zapraszam Was do lektury przewodnika po Kołbaczu.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Przemysław Wiktorczyk | antekwpodrozy.pl (@antekwpodrozy)

Kołbacz co zobaczyć?

Kołbacz jest wsią położoną pomiędzy Stargardem i Szczecinem w okolicy jeziora Miedwie. Zafascynowała mnie ilość ciekawych zabytków, szczególnie gotyckich, do których można zaliczyć stodołę, Dom Opata, czy kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa. W Kołbaczu mieszczą się również dwa klasycystyczne pałace (jeden w ruinie) oraz pozostałości dwóch grodzisk. W okresie średniowiecza wieś była otoczona murami obronnymi, z których do dzisiaj pozostała tylko baszta.

Kołbacz odwiedziłem w sierpniu 2023 podróżując szlakiem miast z murami obronnymi. Co prawda nie włączę go do projektu, ale warto poświęcić tej miejscowości trochę czasu i przy okazji wizyty w okolicy zatrzymać się tam na krótki spacer.

Booking.com

Kołbacz najważniejsze informacje

Historia Kołbacza jest bardzo ciekawa, a najstarsze ślady osadnictwa sięgają VII wieku. W średniowieczu około 1,5 km od obecnej wsi istniało książęce grodzisko, które mogło być siedzibą rodu Gryfitów.

W 1173 roku za sprawą kasztelana szczecińskiego Warcisława Świętoborzyca do Kołbacza zostali sprowadzeni cystersi z Danii z klasztoru w Esrum, którzy budowę klasztoru rozpoczęli w 1210 roku.

W XIII i XV wieku klasztor wielokrotnie najeżdżany i plądrowany przez Brandenburczyków, a w 1433 roku również przez husytów. W ich wyniku klasztor nigdy nie wrócił już do dawnej świetności, a konsekwencją najazdów była budowa murów obronnych wokół niego. W 1535 roku przeprowadzono sekularyzację zakonu, a zabudowania przekształcono w książęcą rezydencję. Niestety w 1662 roku pożar zniszczył sporą część zespołu klasztornego, a w XVIII wieku rozebrano sporą część zabudowań.

Kołbacz najciekawsze atrakcje

Opactwo Cystersów w Kołbaczu

Cystersi w Kołbaczu pojawili się w 1173 roku w wyniku ugody, którą zawarł szczeciński kasztelan Warcisław Świętoborzyc z duńskim królem Waldemarem I. Porozumienie było konsekwencją oblężenia Szczecina przez Duńczyków i kapitulacją wspomnianego wcześniej kasztelana.

Budowa zespołu klasztornego rozpoczęła się w 1210 roku w stylu romańskim, a zakończono ją w 1347 roku w stylu gotyckim.

Po wielokrotnych najazdach przez Brandenburczyków w XIII wieku klasztor został otoczony murami obronnymi.

Zabudowania klasztorne w dużej mierze zostały zniszczone przez wojnę trzydziestoletnią oraz pożar w 1662 roku. Do czasów obecnych pozostał kościół, Dom Opata oraz Dom Konwersów.

Klasztor należy do najcenniejszych zabytków gotyku na Pomorzu Zachodnim.

Zobaczcie ciekawą animację „KOŁBACKIE UNIWERSUM” przygotowaną przez Spichlerz Sztuki z okacji 850 lecia dawnego opactwa.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kołbaczu

Kościół klasztorny pierwotnie był pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, a jego budowę rozpoczęto w tym samym czasie co cały klasztor, czyli w 1210 roku. Początkowo świątynia powstawała w stylu późnoromańskim, a ukończono ją w stylu gotyckim w 1347 roku.

Po sekularyzacji klasztoru w XVI wieku nawa główna została przekształcona w spichlerz. Oryginalny ołtarz z XV wieku, który pierwotnie znajdował się świątyni obecnie zobaczyć można w bazylice św. Jakuba w Szczecinie. W okresie działania klasztoru chowano w niej zmarłych książąt pomorskich. Niestety w 1720 boczne nawy zostały rozebrane.

Na ścianie kościoła zobaczyć można ślepą rozetę, która według legendy została wykonana przez osobę niewidomą.

Dom Opata w Kołbaczu

Dom Opata w Kołbaczu jest częścią dawnego zespołu klasztornego, ale stał poza obrysem samego klasztoru. Zbudowano go w pierwszej połowie XIV wieku w stylu gotyckim, dokładnie około 1350 roku. Obecnie w jego wnętrzach mieści się biblioteka.

Dom Konwersów w Kołbaczu

Dom Konwersów powstał w latach 1300-1340 w stylu gotyckim. Między XVII i XIX wiekiem budynek był przebudowywany. Służył świeckim braciom zakonnym. W latach siedemdziesiątych XX wieku urządzono w nim dom kultury.

Gotycka stodoła w Kołbaczu

Nieopodal kościoła w Kołbaczu znajduje się gotycka stodoła z XIV wieku. Najprawdopodobniej początkowo funkcjonowała w niej owczarnia. Obecnie budynek użytkowany jest przez Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki z Krakowa. Zakład pilnowany jest przez ochronę, są również kamery, ale nikt do mnie nie wyszedł. Swoją drogą na terenie zakładu znajdują się garaże, z których korzystają mieszkańcy, więc nie powinniście mieć problemu z wejściem na jego teren, aby zobaczyć stodołę.

Mury obronne i Baszta Więzienna w Kołbaczu

Baszta Więzienna w Kołbaczu powstała około 1349 roku w stylu gotyckim. Jest jedyną pozostałością z murów obronnych, które otaczały klasztor. Obwód obwarowań wynosił około 1040 metrów, a do wnętrza prowadziły trzy bramy Stargardzka, Jeziorna oraz Szczecińska. Brama Stargardzka była wzmocniona istniejącą do dzisiaj basztą. Mur był wyjątkowo niski, miał 2,5 metra wysokości, a grubość około pół metra.

Pałac klasycystyczny w Kołbaczu

Przy głównej drodze w Kołbaczu nieopodal gotyckiej stodoły znajduje się klasycystyczny pałac z drugiej połowy XVIII wieku. Przebudowano go w XX wieku. Obecnie jest siedzibą dyrekcji Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Krakowie. Obok budynku zobaczyć można głazy będące pomnikami przyrody.

Dwór klasycystyczny w Kołbaczu

Dwór klasycystyczny w Kołbaczu, a właściwie to jego ruiny mieszczą się naprzeciwko kościoła po drugiej stronie ulicy. Podobnie jak wspomniany wcześniej pałac powstał w drugiej połowie XVIII wieku i przebudowano go w XX wieku. Do końca lat osiemdziesiątych XX wieku działała w nim szkoła podstawowa.

Grodzisko pierścieniowate w Kołbaczu

Około 900 metrów na południowy wschód od Kołbacza znajdują się pozostałości pierścieniowatego grodziska z okresu VII do XI wieku. Prowadzi do niego droga zbudowana z płyt betonowych. Widać czytelny zarys fos i wałów, które służyły do obrony grodu.

Grodzisko stożkowate w Kołbaczu

Nad rzeką Płonią około 1500 metrów na południowy wschód znajduje się kolejne grodzisko z okresu X-XIII wieku. Było to tzw. grodzisko stożkowate, miało wał ziemny o wysokości około 6 metrów.

Kołbacz choć jest niewielki ma bogatą historię oraz niesamowitą ilość zabytków. Będąc w okolicy warto go zwiedzić.