Czy zastanawialiście się kiedyś co można zobaczyć w Olkuszu? Pewnie część z Was wielokrotnie przejeżdżała drogą krajową 94 w kierunku Krakowa lub z powrotem i mijała to miasto. Część pewnie pomyśli, że nieopodal można zobaczyć Rabsztyn i Pustynię Błędowską. Chciałbym zmienić Wasz obraz o Olkuszu. Zapraszam Was do lektury przewodnika po królewskim mieście Olkusz.

Co zobaczyć w Olkuszu?

W połowie roku zostało otworzone muzeum Podziemny Olkusz, które bardzo mnie zaciekawiło. Gdy zobaczyłem więcej zdjęć z centrum miasta, na których widać również fragment miejskich murów to postanowiłem pojechać tam z wizytą. Oczywiście Olkusz to nie tylko wspomniane przeze mnie wcześniej muzeum, ale również możliwość poszukiwań figurek przedstawiających gwarki, czyli górników poszukujących kiedyś w tym rejonie ołowiu i srebra. Olkusz to również niewielka, ale ładna starówka z odnowionym fragmentem murów oraz basztą.

Nie można również zapomnieć o pobliskim Zamku Rabsztyn, czy Pustyni Błędowskiej, które również warto odwiedzić, ale może na początku opowiem Wam trochę historii.

Najciekawsze atrakcje Olkusza

Olkusz od niemal swojego początku związany był z wydobyciem ołowiu oraz srebra. Miasto posiada prawa miejskie od 1299 roku. Z uwagi na dobre położenie przy szlaku handlowym z Krakowa do Wrocławia miasto było jednym z ważniejszych w regionie. W XVII wieku na rynku działała nawet królewska mennica.

Z czasem górnicze sztolnie zaczęły być coraz głębsze, ponieważ płytkie pokłady zostały już wyczerpane. W XVII wieku doszło nawet do podkopu zabudowań miejskich. W latach 1655-1660 przez Polskę przeszedł Potop Szwedzki, w wyniku którego miejscowi górnicy zostali zabrani do wykonania podkopów pod Jasną Górą w Częstochowie. Niestety ten fakt był końcem górnictwa w Olkuszu, ponieważ gwarkowie zginęli na Jasnej Górze.

W drugiej połowie XIX wieku w mieście zaczął rozwijać się przemysł, a w 1907 roku otworzono fabrykę produkującą naczynia, którą znacie pod dzisiejszą nazwą Emalia.

Muzeum Podziemny Olkusz

W mojej ocenie muzeum Podziemny Olkusz to obecnie najciekawsza atrakcja miasta. Muzeum istnieje w podziemiach dawnego ratusza, który został zburzony w XIX wieku, a jego piwnice wówczas zasypano.

W połowie 2021 roku po ukończeniu prac muzeum Podziemny Olkusz zostało udostępnione do zwiedzania. Do zobaczenia są 2 trasy. Pierwsza trasa prowadzi podziemiami ratusza z XIV wieku, natomiast druga mieści się w podziemiach dawnego starostwa. Muzeum poświęcone jest historii Olkusza oraz wydobyciu ołowiu i srebra przez olkuskich gwarków.

Miejsce to jest fenomenalne i polecam je Wam do zobaczenia.

Bilety wstępu:

normalny 15 zł
ulgowy 10 zł
Zwiedzanie z przewodnikiem w grupie:
normalny 25 zł
ulgowy 20 zł

Muzeum czynne jest codziennie (z wyjątkiem poniedziałków) od 9:00 do 18:00.

Więcej informacji znajdziecie na stronie muzeum.

Rynek w Olkuszu

Rynek w Olkuszu jest odrestaurowany. W jego środkowej części stoją pozostałości dawnego ratusza z XIV wieku, w którego podziemiach znajduje się muzeum Podziemny Olkusz. Rynek otoczony jest przez kamienice, z których wyróżnia się budynek dawnego starostwa (filia muzeum Podziemny Olkusz) oraz zachodnia pierzeja, w której mieszczą się urząd miasta i urząd stanu cywilnego. Ciekawe są również inne kamienice, z których najstarsze pochodzą z XV i XVI wieku.

Baszta oraz fragment murów miejskich

Nieopodal budynku dawnego starostwa można obejrzeć okazały fragment miejskich murów oraz basztę, która powstała najprawdopodobniej w XIV wieku. W XVIII wieku została rozebrana, ale po odkryciu jej fundamentów w latach sześćdziesiątych XX wieku podjęto decyzję o odbudowie.

Miasto posiadało kiedyś również dwie bramy miejskie Sławkowską oraz Krakowską, ale żadna z nich nie przetrwała do dzisiejszych czasów.

Bazylika św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu

Bazylika św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu sąsiaduje z południowo zachodnim narożnikiem rynku. Powstała na przełomie XIII i XIV wieku. W środku znajdują się jedne z najstarszych organów w Europie, których piszczałki zrobione są z miejscowego ołowiu. Ten niesamowity instrument powstał na początku XVII wieku.

Szlak Gwarków Olkuskich

W Olkuszu możecie przespacerować się Szlakiem Gwarków Olkuskich, czyli figurek przedstawiających miejscowych górników. W sumie jest ich osiemnaście, chociaż miejscowi mówią, że osiemnaście i pół, ponieważ jeden z nich znajduje się w kołysce. Znajdziecie je na rynku, w uliczkach starego miasta oraz w bliskiej okolicy.

Więcej przeczytacie na stronie.

W Olkuszu można jeszcze zobaczyć miejsca, w których istniał klasztor augustianów oraz synagoga. Niestety żadne z tych miejsc nie przetrwało do dzisiaj. Informują o tym stosowne tablice.

W Olkuszu znajdują się też Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej, Muzeum Afrykanistyczne oraz Muzeum PTTK (w tzw. Batorówce przy rynku).

Jakiś kilometr na północny wschód od rynku znajduje się niewielki Kopiec Kościuszki z 1861 roku.

Warto też wspomnieć, że na miejscowym cmentarzu znajduje się grób Francesca Nullo, który był dowódcą tzw. garibaldczyków, czyli włoskich ochotników walczących w powstaniu styczniowym.

Zamek w Rabsztynie

Będąc w Olkuszu nie można pominąć Zamku w Rabsztynie, który znajduje się zaledwie kilka minut jazdy samochodem z centrum. Zamek jest częścią Szlaku Orlich Gniazd i powstał w drugiej połowie XIII wieku z polecenia Kazimierza Wielkiego.

Ceny biletów są zmienne w zależności od dnia (12-15 zł), a dokładne ceny i godziny otwarcia znajdziecie na stronie. Parking w formie klepiska w chwili obecnej jest darmowy. Sam zamek przeszedł niedawno renowację.

Pustynia Błędowska

Pustynia Błędowska jest swego rodzaju ewenementem w skali Europy. Jej powstanie związane jest z olkuskim górnictwem, ponieważ drewno z miejscowych lasów było eksploatowane na potrzeby istniejących kopalni. Z uwagi na rodzaj gleby oraz oddziaływanie natury na to miejsce przez setki lat teren obecnie wygląda jak pustynia.

Pustynia Błędowska zlokalizowana jest na zachód od wsi Klucze (nieopodal Olkusza). Jej teren podzielony jest lasem na dwie części. Przez wspomniany pas zieleni płynie rzeka Biała Przemsza, do której prowadzi żółty szlak od strony południowej. Północna część pustyni użytkowana jest przez wojsko i znajduje się na niej poligon wojskowy, ale można ją podziwiać z punktu widokowego Dąbrówka. Ciekawy punkt widokowy mieści się również w samej wsi Klucze na wzgórzu Czubatka. Południowa część pustyni od strony Róży Wiatrów dostępna jest dla turystów. Znajduje się tam parking, ale w weekend podczas ładnej pogody może tam być tłum.

Olkuskie Smerfy

Może nie jest to typowa atrakcja turystyczna, ale kawałek od centrum Olkusza położone jest Osiedle Słowiki. To co je wyróżnia, to niebieskie dachy, przez co osiedle nazywane jest często Smerfami. Prawdopodobnie jest to jedyne takie osiedle w Polsce, a patrząc z daleka lub z powietrza robi to wrażenie.

Gdzie zjeść w Olkuszu?

Mogę polecić Wam z czystym sumieniem restaurację Cafeterka coffee&lunch położoną przy Górniczej zaledwie kilka minut od rynku. Jedzenie tam jest smaczne i tanie, a obsługa na poziomie.

Na nas Olkusz zrobił duże wrażenie. Myślę, że jeszcze nie raz zatrzymamy się tam na krótki spacer po mieście.