St Albans (Wielka Brytania) – miasto z rzymskimi murami (projekt „Miasta stojące murem”)

St Albans to ciekawe miasto położone na północny-zachód od Londynu. Jego historia sięga czasów rzymskich, gdy nosiło nazwę Verulamium. Odwiedziłem je z uwagi na zachowany mury obronne z czasów rzymskich, ale warto je odwiedzić również z wielu innych powodów. Miasto włączam do projektu “Miasta stojące murem”, a Was zapraszam do lektury przewodnika po atrakcjach St Albans.

Co zobaczyć w St Albans?

St Albans odwiedziłem dwukrotnie, pierwszy raz miało to miejsce w grudniu 2021 roku, gdy kilka dni spędziłem u znajomych zwiedzając miasto, a drugi raz rok później (w grudniu 2022), gdy zwiedziłem je ponownie.

St Albans położone jest nieopodal Luton, gdzie znajduje się lotnisko, z którego łatwo i tanio można dolecieć do Polski, więc polecam Wam tym, bardziej. Jeśli będziecie mieć nadmiar czasu, to możecie zatrzymać się w St Albans przed lub po przylocie. Spacer po najciekawszych atrakcjach zajmie Wam na spokojnie kilka godzin, a uważam, że warto.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Przemysław Wiktorczyk | antekwpodrozy.pl (@antekwpodrozy)

Jak dojechać do St Albans?

Do St Albans najłatwiej dojechać pociągiem z Luton, a bilet kosztuje około 8 funtów. Cena może się zmieniać w zależności od pory dnia i wyprzedzenia z jakim kupicie bilet, który możecie nabyć w automatach, kasie lub aplikacji. Będąc w Wielkiej Brytanii zazwyczaj korzystam z aplikacji Trainline (Android, iOS), ale miejcie na uwadze, że apka dolicza niewielką prowizję.

Z Londynu (np. ze St Pancras International) najłatwiej dojechać również pociągiem, a bilet może kosztować około 17 funtów. Czas przejazdu wynosi od 19 do kilkudziesięciu minut, w zależności od pociągu, jaki wybierzecie.

Booking.com

Najważniejsze informacje o St Albans

Historia St Albans sięga czasów rzymskich, a nawet trochę dalej, ponieważ najstarsze ślady osadnictwa datuje się na I wiek p.n.e. Istniejąca wówczas osada nazywała się Verlamion, co tłumaczy się “nad stawem”.

W 43 roku n.e Brytania została podbita przez Rzymian, a na terenie dzisiejszego St Albans powstało miasto zwane Verulamium, które było bardzo ważnym rzymskim ośrodkiem. Mogło tam mieszkać nawet 15 tysięcy osób. Od około 60 roku n.e. Verulamium było stolicą Brytanii opanowanej przez Rzymian. W latach 60-61 n.e. zostało zniszczone, ale potem je odbudowano. W 275 roku miasto zostało otoczone murami obronnymi.

Na początku V wieku armia rzymska opuściła Verulamium, a miasto zaczęło powoli upadać. Z pozostałości rzymskich budynków pozyskano materiał budowlany, który wykorzystano w m.in. budowie opactwa.

Nazwa miasta pochodzi od św. Albana, który miał być stracony w III wieku w pobliżu wieży opactwa.

W V wieku powstał w mieście pierwszy klasztor benedyktynów, a w X wieku kolejny. W drugiej połowie rozpoczęła się budowa istniejącego do dzisiaj opactwa, z kolei w 948 roku z uwagi na pielgrzymujących do św. Albana ufundowano kolejne istniejące do dzisiaj trzy kościoły św. Stefana, św. Piotra oraz św. Michała.

Jako ciekawostkę warto dodać, że w X wieku w St Albans odbył się pierwszy targ w mieście, który ma swoje tradycje aż do dzisiaj. Jest najstarszym targiem w Anglii i obecnie odbywa się w środy i soboty.

W 1213 roku w St Albans powstał wzór tzw. Magna Carta (Magna Charta Libertatum, Wielka Karta Swobód, Wielka Karta Wolności), która została wydana dwa lata później przez króla Jana bez Ziemi. Była przywilejem i umową, która regulowała władzę króla, sądów oraz zakres swobód. Magna Carta pozwalała na opór przeciwko królowi, gdyby naruszył jakieś postanowienia.

W 1455 roku w Anglii wybuchła wojna domowa zwana Wojną Dwóch Róż. Pierwsza bitwa tego konfliktu miała miejsce pod St Albans 22 maja 1455 roku, a II bitwa pod St Albans miała miejsce 17 lutego 1461 roku i poległo w niej około 6000 osób.

W XVIII oraz XIX wieku nastąpił rozwój miejskiej infrastruktury, zbudowano wtedy linię kolejową do Londynu. Dzięki temu miasto zaczęło się rozwijać.

Najciekawsze atrakcje St Albans

Mury obronne w St Albans

Mury obronne w St Albans, a właściwie w Verulamium powstały w czasach rzymskich w 275 roku. Nie wiem, czy te dane są poprawne, ale według informacji znalezionych w internecie miały 3400 metrów. Do czasów współczesnych przetrwało kilka fragmentów o łącznej długości około 320 metrów. Miały 20 metrów szerokości, z czego sięgały 8 metrów wgłąb ziemi. Te 20 metrów szerokości to była łącznie konstrukcja kamienna oraz ziemna.

Obecnie można zobaczyć dwa fragmenty murów, jeden na polanie nieopodal jeziora Verulamium Lake, a drugi fragment od ulicy King Harry Ln w stronę północno-zachodnią. Obwarowania kończą się przy pozostałościach bram miejskiej London Gate, z której pozostały tylko zarysy widoczne na podłożu.

St Albans jest pierwszym miastem z rzymskimi murami, które znalazło się w projekcie “Miasta stojące murem”.

St Albans Cathedral (Katedra w St Albans)

Jedną z najciekawszych atrakcji jest miejscowa gotycka katedra, której budowa rozpoczęła się w XI wieku. Do jej budowy wykorzystano budulec z ruin dawnego Verulamium. Katedralna wieża miała początkowo ponad 100 metrów wysokości. Długość świątyni ma 168 metrów, a samej nawy 84 metry. Według niektórych źródeł jest to katedra o najdłuższej nawie w Anglii.

Katedra powstała powstała w miejscu, w którym w VIII wieku istniał klasztor benedyktynów, dlatego też w określeniu świątyni często używa się określenia opactwo (“Abbey”).

W kościele mieści się grobowiec św. Albana, w którym znajduje się relikwia w postaci należącej do świętego łopatki.

Warto zobaczyć wnętrza katedry, natomiast wstęp do niej jest bezpłatny.

Główna Brama Opactwa

Kilkadziesiąt metrów od katedry znajduje się Główna Brama Opactwa (The Great Gateway of the Monastery). Zbudowano ją w 1365 roku i nie licząc katedry jest ona ostatnim obiektem pozostałym po wcześniejszym klasztorze benedyktynów. W średniowieczu była używana jako więzienie. Od 1871 roku w budynku funkcjonuje St Albans School.

Pub „Ye Olde Fighting Cocks”

Bardzo ciekawym miejscem jest pub „Ye Olde Fighting Cocks”, który uznawany jest za najstarszy pub w Anglii. Podobno został założony w 793 roku, natomiast najstarsza licencja datowana jest na XVII wiek.

Warto wejść do środka, ja byłem w nim dwukrotnie. Jedzenie mają bardzo dobre, piwo zresztą też.

Wieża zegarowa w St Albans

Przez centrum miasta przebiega krótki deptak (Market Pl i French Row), przy którym można zobaczyć kilka starszych domów. Znajduje się tam wieża zegarowa z początku XV wieku. Obecnie na niej działa punkt widokowy. W czasach wojen napoleońskich pełniła funkcję systemu ostrzegania za pomocą zainstalowanych tam luster.

Verulamium Park

Na południowy-zachód od centrum miasta położony jest spory park, na terenie którego znajdziecie opisane we wcześniejszych akapitach mury obronne. Tak naprawdę teren parku jest częścią dawnego rzymskiego miasta.

Charakterystycznym elementem jest jezioro o nazwie Verulamium Lake, które dodaje mu dużo uroku. Jest to ciekawe miejsce na spacer, natomiast wokół niego można podziwiać wiele gatunków ptaków.

Na terenie parku na zachód od jeziora znajdują się zachowane rzymskie mozaiki oraz hypocaustum, czyli system centralnego ogrzewania z czasów rzymskich. Wstęp jest bezpłatny.

Verulamium Museum 

W północnej części parku mieści się Verulamium Museum poświęcone dawnemu rzymskiemu miastu. Wstęp dla osoby dorosłej kosztuje 8 funtów, a dokładny cennik i godziny otwarcia znajdziecie na stronie muzeum.

Teatr rzymski w St Albans

Około 200 metrów od Verulamium Museum znajdują się pozostałości rzymskiego teatru ze 140 roku n.e., który mógł pomieścić nawet 2000 widzów. Jest jedynym takim obiektem w Wielkiej Brytanii. Wstęp kosztuje 3 funty (osoba dorosła), a dokładny cennik oraz godziny otwarcia znajdują się na stronie muzeum.

Kościół św. Michała w St Albans

Nieopodal pozostałości rzymskiego teatru znajduje się kościół św. Michała (St Michael’s Church), którego najstarsza część powstała na przełomie X i XI wieku. Świątynia otoczona jest przez niewielki cmentarz.

Kościół św. Stefana w St Albans

Kościół św. Stefana (St. Stephen’s Church) położony jest na południe od centrum miasta. Nie udało mi się do niego dotrzeć.

Podobnie jak kościół św. Michała powstał na przełomie X i XI wieku, aczkolwiek w późniejszych latach był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany.

Kościół św. Piotra w St Albans

Kościół św. Piotra (Church of St Peter) w St Albans położony jest niemalże w centrum miasta. Tak samo jak wcześniej opisane świątynie powstał najprawdopodobniej na przełomie X i XI wieku, ale dopiero w XIII wieku uzyskał bryłę, która istniała do XIX wieku. Świątynia była wielokrotnie przebudowywana.

Muzeum i galeria w St Albans

W samym centrum miasta znajduje się charakterystyczny biały budynek, w którym mieści się galeria i muzeum. Wstęp do niej jest bezpłatny, jednak nie zdążyłem go zwiedzić. Godziny otwarcia znajdują się na stronie muzeum.

Sopwell (ruiny)

Na południe od miasta znajduje się miejsce oznaczone na mapie jako Lee House (Sopwell Nunnery). Są to ruiny dworku z XVI wieku, który powstał w miejscu dawnego średniowiecznego klasztoru żeńskiego. Legenda głosi, że w klasztorze miała przebywać Anna Boleyn, która później poślubiła króla Henryka VIII.

Old Gorhambury House

Old Gorhambury House położony jest na zachód od miasta. Tak naprawdę są to ruiny rezydencji zbudowanej w latach sześćdziesiątych XVI wieku przez Sir. Nicholasa Bacona. Wstęp jest bezpłatny.

Ozdobione skrzynki pocztowe

Co roku w okresie świątecznym miejscowe skrzynki pocztowe przyodziane są w piękne ozdoby. Nie widziałem tego w żadnym innymi miejscu, a każda ozdoba jest inna. Wygląda to niesamowicie.

St Albans jest niepozornym miastem, ale pełnym ciekawej historii, a jego zwiedzanie łatwo połączyć z podróżą do Londynu. Jeśli będziecie mieć czas to polecam.